Autismespectrumstoornis (ASS)
Wat is een Autisme Spectrum Stoornis?
Een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) is een ontwikkelingsstoornis. Het is een zogenoemde pervasieve ontwikkelingsstoornis, wat betekent dat het de normale ontwikkeling op bijna alle ontwikkelingsgebieden belemmert. De stoornis ontstaat per definitie in de kindertijd, waarbij de problemen ook in de volwassenheid blijven bestaan. De vorm of uiting van klachten en gedragingen kunnen echter wel veranderen gedurende de levensloop.
Bij mensen met ASS verloopt de informatieverwerking in de hersenen anders, waardoor veel situaties voor hen lastig te overzien zijn. ASS uit zich bij iedereen anders, hoewel er wel een aantal gemeenschappelijke kenmerken zijn. Zo ervaren mensen met ASS vaak problemen in sociale interactie, problemen in de communicatie en hebben zij beperkte, repetitieve en stereotiepe patronen in hun gedrag, interesses en activiteiten. Mensen met ASS vinden het bijvoorbeelde lastig om zomaar een praatje met iemand te houden, maar raken anderzijds niet uitgepraat over hun hobby. Daarnaast is omgaan met (plotselinge) veranderingen lastig voor mensen met ASS.
Wanneer ASS in de kindertijd niet is herkent, kan het voor hulpverleners lastig zijn om de stoornis te herkennen in de volwassenheid. Men heeft vaak een manier gevonden om met hun klachten om te gaan en zichzelf allerlei trucjes eigen gemaakt om mee te kunnen komen in de maatschappij. Echter, vaak komt er toch een moment dat ASS steeds lastiger te camoufleren is en klachten meer op de voorgrond treden. Diagnostiek naar ASS kan opheldering geven over de oorzaak van klachten en inzicht geven in bepaald gedrag.
Onderstaand enkele voorbeelden van kenmerken die mensen met ASS kunnen hebben:
- Moeilijkheden in de sociale interactie (aanvoelen van de ander, troosten, een gesprek voeren, onderhouden van vriendschappen)
- Moeilijkheden in de non-verbale communicatie (het maken van oogcontact, begrijpen én zelf gebruiken van lichaamstaal)
- repetitieve gedragspatronen en/of interesses (het herhaaldelijk uitvoeren van bepaalde bewegingen, voorwerpen synchroon of op volgorde leggen, etc)
- Moeite met veranderingen en/of overgangen in het dagelijks leven
- Beperkte en gefixeerde interesses
- Overgevoelig of juist ondergevoelig zijn voor zintuiglijke prikkels (bijv: aanrakingen, fel licht, geluiden, ervaren van lichamelijke signalen als honger, koorts, etc)
Autisme Spectrum Stoornis bij vrouwen
Een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) wordt bij vrouwen in de praktijk vaak minder goed herkend doordat de kenmerken bij vrouwen zich vaker anders of subtieler uiten dan bij mannen. Daarnaast leren zij van jongs af aan om zich aan te passen aan de omgeving, waardoor het autistische gedrag niet wordt opgemerkt. Dit heeft voor- en nadelen. Het voordeel is dat vrouwen op deze manier redelijk kunnen meekomen met de maatschappij. Een nadeel is dat anderen niet zien hoeveel energie het iemand kost om normale dagelijkse taken uit te voeren. Het constant aanpassen aan de omgeving en overvraagd worden door het dagelijkse leven, kan leiden tot psychische klachten als burn-out, angst en depressie.
Doordat ASS zich op een andere manier kan uiten bij vrouwen, krijgen zij soms een verkeerde diagnose zoals een borderline persoonlijkheidsstoornis, angststoornis of een depressie en wordt op deze stoornissen behandeling ingezet. Door een verkeerd gestelde diagnose blijft ASS verborgen en blijven logischerwijs de klachten bestaan.
Naast de hiervoor genoemde ASS kenmerken, komen onderstaande uitingen van ASS vaker voor bij vrouwen:
- Chaos in het hoofd en moeite hebben om dit te onderdrukken
- Veelal sterk in het strak plannen en organiseren
- Op sociaal gebied zijn zij actiever dan mannen met ASS
- Zijn vaak angstiger en onzeker over zichzelf
- Communicatie met anderen lijkt hen goed af te gaan, alleen is dit vaak eenrichtingsverkeer
- Goed in het observeren en kopiëren van sociaal gedrag
- Gaan stelselmatig over hun eigen grenzen heen
- Chronisch moe door het overmatig compenseren
Wij gebruiken voor het onderzoek naar autisme het DSM-5 interview, een semi-gestructureerd anamnestisch interview ter beoordeling of er sprake is van een autismespectrumstoornis.